PODRAŻENIENIE A UCZULENIE

Czasem nie ma dla nich alternatyw (np. barwniki do włosów para-phenylene diamine i para-toluene diamine). W innych przypadkach ich właściwości kosmetyczne są na tyle ważne i dobre, że przyjmuje się fakt, że u pewnej grupy osób mogą one spowodować niepożądane reakcje. Dla wielu z takich składników, producent ma obowiązek umieścić na etykiecie stosowne ostrzeżenia – np. „Zawiera fenyldiaminy” oraz instrukcje odnośnie stosowania (np. konieczność używania rękawiczek, unikanie kontaktu z oczami), uwagi o trzymaniu produktu poza zasięgiem dzieci. W przypadku tzw. 26 alergenów zapachowych, są one po prostu wymieniane w składzie, jeśli ich stężenie przekracza 0,001% (w produkcie pozostającym na skórze) lub 0,01% (spłukiwanym). Substancje te i ich ograniczenia względem stosowania możecie znaleźć w aneksie III do rozporządzenia 1223/2009 (link na dole) – co do tych związków istnieje obowiązek prawny umieszczania odpowiednich oznaczeń.

Składniki kosmetyczne oraz całe gotowe produkty, testuje się pod względem potencjału drażniącego oraz uczulającego. Stosuje się testy płatkowe (tzw. patch testy), sprawdza właściwości fotouczulające, drażniące oczy, podrażnienia przy inhalacji, komedogenność i efekt systemowy. Testy płatkowe polegają na nałożeniu produktu lub składnika na specjalny pasek testowy, który następnie nakleja się na ramię lub plecy na 48 godzin. Po tym czasie pasek usuwa się i obserwuje ewentualne powstałe reakcje skórne – podrażnienia, zaczerwienienia, obrzęki. Substancje fotouczulające to substancje, które dają efekty niepożądane tylko wtedy, kiedy wystawione są na działanie światła. Testy reakcji fototoksycznych są podobne do testów płatkowych, ale dodatkowo stosuje się naświetlanie promieniowaniem UV i obserwuje, czy wystąpiło poparzenie, hiperpigmentacja, zaczerwienienie. Podobnie niektóre substancje są drażniące (powodują kichanie, krztuszenie, podrażnienie) podczas wdychania, dlatego testy bezpieczeństwa podczas inhalacji przeprowadza się dla składników i produktów w formie aerozoli i proszków.  Mimo, że kosmetyki nie są aplikowane bezpośrednio na oko, mogą się tam przez przypadek dostać (szampon, żel myjący, kosmetyki do makijażu i demakijażu), dlatego sprawdza się, czy nie powodują reakcji ubocznych (testy oftalmologiczne i pod nadzorem okulistów).

Najwiarygodniejsze wyniki badania potencjału alergizującego uzyskuje się z badań na zdrowych ochotnikach, ale testy takie są nieetyczne (wywołuje się trwały stan immunologiczny u zdrowych osób) i nieuznawane przez SCCS, czyli komitet oceniający bezpieczeństwo składników kosmetycznych. Dane z testów na ludziach są mało znaczące dla całej populacji, ponieważ przeprowadzane zwykle na małej grupie osób. W ocenie działania alergizującego korzysta się więc z dostępnych badań in vivo (na zwierzętach). Jednak nowych badań się już nie przeprowadza, ponieważ testy na zwierzętach dla składników i gotowych produktów kosmetycznych są zakazane. Z tych powodów określenie potencjału alergizującego jest trudne.

Producenci kosmetyków wcale nie robią nam na złość, umieszczając w swoich formulacjach substancje, które mogą uczulać. Niepożądane reakcje dotyczą zwykle małego odsetka osób, do których produkt jest kierowany. Potencjał alergizujący substancji jest na bieżąco monitorowany, a prawo dostosowywane do aktualnych, wiarygodnych wyników badań. Obecnie trwają prace nad koniecznością umieszczania w spisie składników wg INCI kolejnych kilkudziesięciu potencjalnych alergenów. Nikt nie jest w stanie zapewnić, że jego produkt nigdy nikogo nie uczuli, a od kiedy na oświadczenia hipoalergiczności potrzebne są udokumentowane badania, takich napisów na etykietach jest coraz mniej…